TOKAT- ERBAA TARİHCESİ

Erbaa Tarihçesi

ERBAA TARİHİ Bu günkü Erbaa'nın tarihte ilçe olarak yer alması yaklaşık yüz yıllık bir geçmişe dayanmaktadır. Bu haliyle çok yeni bir yerleşim birimi sayılabilir. Buna karşılık, İmbat deresinin ilçe merkezinden ayırdığı HOROZTEPE ile, çevredeki bazı köylerin tarihi geçmişi çok daha eski zamanlara uzanmaktadır. Şu halde Erbaa'ya ilişkin tarihçeyi, sadece ilçe merkezinin geçirdiği evrelere değil, ilçe topraklarının tamamını içine alan bölgeye oturtmak gerekmektedir. Erbaa'nın tarihi, bilhassa Amasya-Niksar ile daha sonra Tokat tarihleriyle iç içedir. Silahtar Ömer Paşa Camii (dış görünümü). Horoz tepesinden kalıntılar .Kilise suyu . Kilise suyu. Eski Erbaa'dan bir görünüm . Silahtar Ömer Paşa Camii(iç görünümü) ERBAA ADI "ERBAA" kelimesi, Arapça olup "dört" anlamına gelmektedir. Resmi kayıtlarda 18. yüzyılın başlarından itibaren Erbaa adının kullanıldığı görülmektedir. Bir ara bu kelime "Nevahi-i Erbaa" şeklinde kullanılmıştır. O dönemlerde Niksar Amasya arasında en önemli yerleşim birimleri ; Erek, Karayaka, Sonusa (Uluköy) ve Taşabat (Taşova) idi. Nüfus yönünden ancak birer nahiye büyüklüğünde ve aynı bölgede olmalarından hepsine birden Nevahi-i Erbaa yani "dört nahiye" deniliyordu. Hatta tahakkuk eden vergiler de bu isimle kaydediliyordu. H.1256/M.1840 da, Erbaa adıyla maruf dört nahiyenin (Erek, :Karayaka, Sonusa, Taşabat) vergisi 47ı243 kuruş olarak resmi evraka geçmiştir. Buna göre Erbaa; Erek, Karayaka, Sonusa ve Taşâbat'ın genel bir adı olmuş, dördü birden sanki bir kaza (ilçe) görünümünü almıştır. Hatta resmiyette Kaza-i Erbaa tabiri de kullanılmıştır. COGRAFİ KONUMU Erbaa İlçesi Orta Karadeniz bölgesinde Tokat iline bağlı olup, Kelkit ve Tozanlı çaylarının birleşerek Yeşilırmak (İris) adını aldığını yerde bereketli topraklar üzerinde kurulmuş şirin bir ilçemizdir. İlçe toprakları, kısmen Tozanlı çayı olmak üzere özellikle Kelkit Irmağı boyundaki bir ova ile bunu çevreleyen dağlık yerleri içine alan 1111 Kilometrekarelik bir sahadır. Kuzeyden Samsun'un Çarşamba ilçesi ile Ordu ilinin Akkuş ilçesi, batıdan Amasya'nın Taşova ilçesi, doğudan Tokat'ın Niksar ilçesi, güneyden Tokat merkez ve güneybatıdan Turhal ilçesi ile çevrilidir. ilçenin üzerinde bulunduğu ovanın kuzeyinde; Canik dağı içerisinde değerlendirilen Karınca dağı, güneyinde Sakarat ve Boğalı dağları, doğu ve batısında da bu dağların uzantıları yer almaktadır. TOPRAK YAPISI Toprağın doğal yapısı, jeoljik olarak daha ziyade ikinci zamanın (Kretase) devri ile üçüncü zamanın başlangıcı olan Miyosen, Ologosen devirlerinde teşekkül etmiştir. Genelde üçüncü zaman yaşlı olarak kabul edilir. Arazi filiş, kalker ve konglo meralardan oluşmaktadır. Toprağın rengi kırmızı ile kahverengi arasında değişir. Toprak çeşidi itibariyle yarı nemli iklim bölgelerinin toprakları içerisinde yer alır. Ovanın kurak olan kısımlarında, özellikle güneydeki alçak dağ yamaçlarında topraklar açık kahverengi "Step" toprağına benzerken, daha nemli olan kuzeydeki alçak dağ yamaçlarında topraklar açık kahverengi "Step" toprağına benzerken, daha nemli olan kuzeydeki alçak dağ yamaçlarında renkleri kırmızılaşır. Buralarda yer yer nemli iklim şartları altında oluşan ve "Terra Roza" denilen kırmızı topraklara rastlanır. 1943 DEPREMİ Şu ana kadar Erbaa'nın yaşadığı yıkıcı depremlerin sonuncusu 1943 yılının Kasım ayında meydana gelmişdir. Şiddetinin azlığı nedeniyle bu depremde hasar çok az olmuştur. Kasaba merkezi 4, Merkez nahiyesi 6, Karayaka nahiyesi 2 olmak üzere toplam 12 hadisesi olmuştur. Deprem Hattındaki Erbaa Türkiye deprem haritası incelendiğinde topraklarımızın %92'sinin değişiklik deprem tehlikesi ile karşı karşıya olduğu, nüfusumuzun da %95'inin bu bölgelerde yaşadığı belirlenmiştir. YÖREMİZDE YAPILAN YEMEK ÇEŞİTLERİ Erbaa ve yöresi mutfağı hayli zengin yemekleri tat ve lezzette olup çoğunluğu yöreye aittir. Bu yiyecekler genel olarak dört gurupta toplanır. 1- Çorbalar Katıklı çorba, Kara çorba, Zoğal (kızılcık) çorbası, Bulgur çorbası, Hamurlu çorba, Dutma çorbası, Toyga çorbası, Mısır çorbasI 2- Yemekler Keşgek (gendüme), Nohut yahnisi, Patlıcan Boranısı, Lahana Kavurması, Pancar yemekleri, Boranılı, Hazır ve Kesilmiş makarna, mevsime göre toplanan pancar çeşitleri bakımından Erbaa çevresi çok zengindir. Bunların en yaygın olanları, madımak, nivik, efelik, kömeç, kuş ekmeği, kazan karasıdır. Ayrıca yöremiz halkı mıhlama olarak bilinen yemekleride çok değişik şekilde yapmaktadır. Pancar, domates mıhlaması gibi. Ekmek ve Börekler Ekmekler, börekler yapılış tarzlarına ve tatlarına göre değişik isimlerle söylenirler. Sinilerde sade börek (Çandır böreği), cevizli burma böreği, sade karafırın ekmekleri, cevizli ekmek ve börekler, mısır unundan güdül, saç ekmeği paağaç, bayramlarda yapılan cevizli, çökelikli, haşhaşlı yağlılar, parmak, bişi, katmer su böreği, çarşaf böreği, fetil, gömme, bileki; Tatlılar şipsili pasta, irmik tatlısı, baklavalar, kadayıflar, un helvaları yufka tatlıları, pekmezler, kabak tatlıları..